İliç’te ikinci eksper raporundan da tesiste, ÇED ihlali olmadığı ortaya çıktı. Eksper Heyeti, makul bir proje yahut gelişmenin, etraf üzerindeki kıymetli tesirlerinin belirlendiği bir süreç manasına gelen Çevresel Tesir Değerlendirmesi’ne (ÇED) onay veren yahut imzası bulunan Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yetkililerinin de “kusursuz olduğunu” bildirdi.
Habertürk’ten Muharrem Sarıkaya’nın haberine nazaran, heyet raporunda kayan yığın liçinin depolanmasının büyük bir mühendislik hesaplaması gerektirdiğine dikkat çekerek, bunun gözle tespitinin olanaksız olduğuna vurgu yaptı. Raporda, kaza sonrası insan sıhhatini etkileyen gelişmeye rastlanmadığını da kayda geçirdi.
Numune tahlillerinde “içeriğindeki siyanür, metan, arsenik pahasının olması gerekli düzeyde bulunduğunun tespit edildiği” belirtilirken, “toz, gürültü ve atık/atık sularla ilgili parametrelerin saha ölçümlerinde hudut kıymetleri aşmadığı gözlemlenmiştir…” denildi.
İLK RAPOR VE YÖREDE BULUNANLARIN GÖRÜŞLERİYLE ÖRTÜŞÜYOR
Kaza sonrasına ait Ankara ve Yıldız Teknik üniversitelerinden bilim insanları tarafından hazırlanan raporlarda da emsal görüşler yer aldı. Hasebiyle Başsavcılığın oluşturduğu heyet raporu ile iki üniversitenin verdiği birinci rapor ve yörede bulunanların görüşleri örtüşüyor.
İliç’teki yetkili isimler, yöre halkı ve madende misyon yapan mühendisler, o devir yaptıkları açıklamalarda, Fırat’a siyanür dahil insan sıhhatini etkiyecek bir karışımın kaza sonrası akmadığını belirtti, ÇED raporu kapsamında kalındığına vurgu yaptı.
“DOĞRUDAN ALAKA KURULAMAZ”
Başsavcılığın hazırlattığı raporun sonuç kısmında da “Şirketin ÇED raporu doğrultusunda yürüttüğü operasyonlar ve meydana gelen olay ortasında direkt bir bağlantı kurulamayacağı” görüşüne yer verildi.
Yığın liçlerinin değerli bir mühendislik tasarımı olduğuna vurgu yapan heyet raporunda, “Mühendislik dizaynını yapan şirketlerin dizaynlarında gerçeği yansıtmayan parametre bedelleri kullanıldığını” belirtti.
Bunun ne manaya geldiği ise köprü örneği üzerinden yanıtlandı:
“Bir köprünün mimarlığı ile imal mühendisliği başkadır. Mimari dizaynda o denli bir kusur yapılır ki, koca köprüye küçük bir deniz aracı çarptığında yıkılabilir. Kimse çıkıp da köprüyü yapan mühendisi yanılgılı bulamaz. Burada da birebir durum kelam konusu. Yığın liçi de bir mimari plan üzerinde yükselir, önemli mühendislik hesaplaması gerektirir…”
“YETKİLİLER ÇED’İN GEREĞİNİ YAPTI”
Heyet raporunda da misal yaklaşım gösterilirken, yetkili mercilerin kendilerinden beklenen incelemeleri ÇED raporu kapsamında gerçekleştirdikleri ve buna uygun müsaade verdiklerinin tespit edildiği belirtildi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı işçisi ile ÇED İnceleme Değerlendirme Kurulu (İDK) üyeleri ile bu hususta uzman olmayan başka şahısların tasarım yanılgılarını tespit etme imkânlarının mümkün olmadığına vurgu yapılan heyet raporunda şu görüş yer aldı:
“Bakanlık işçisi ile ÇED müsaadesi veren, İDK üyeleri ile bu mevzuda uzman olmayan yetkililerin misyonları kapsamında bir sorumluluğu bulunmadığı değerlendirilmektedir…”
“SUÇ İTHAF EDİLMESİ YANLIŞSIZ DEĞİL”
Madendeki patlatmaların bir hafta evvel gerçekleştiği hatırlatılırken, yığın liçinin etkilemesinin bu kadar uzun müddete yayılmayacağı belirtildi ve şu noktaya vurgu yapıldı:
“Her şartta aslında zelzele kaynaklı dinamik yükleri dikkate alarak tasarlanması gereken kaymanın, patlatma kaynaklı geliştiğini söylemek hakikat değildir. ÇED raporunun onaylaması konusunda Etraf ve Şehircilik Bakanlığına bir suç/kusur ithaf edilmesi yanlışsız değildir.”
HAVA VE ATIK SU KALİTESİ OLAĞAN SEVİYEDE
Heyet, madendeki kazanın hava kalitesini bozduğu ve insan sıhhatini etkilediğine ait tezleri da araştırdı.
Heyet raporunda, maden yakınındaki Sabırlı Köyü ve öteki yerleşimlerden elde edilen bilgilerin “Tüm genel ortalamasının olması gereken bedellerin çok altında bir sonuca ulaşıldığını” da kayda geçirdi.
Su, atık su ve hava kalitesinin 2024 için geçerli kısa ve uzun vadeli hudut bedelleri aşmadığını bildirilirken, devamında şöyle denildi:
“Elde edilen ölçüm sonuçları incelendiğinde, ÇED taahhütlerinin yerine getirildiği ve okunan bedellerin Kimyasal Hususlarla Çalışmalarda Sıhhat ve Güvenlik Tedbirleri Hakkında Yönetmelik gerekliliklerinin altında olduğu görülmüştür…”
“HUKUKA TERSLİK BULUNMUYOR”
Raporun sonuç kısmında şu tabirler yer aldı:
“Dolayısıyla, kazalar çoklukla tasarım ve/veya işletme yanılgılarından kaynaklanıyorsa, ÇED raporu sorumlu tutulamaz… Anagold A.Ş Çöpler Kompleks Madeni 2. Kapasite Artışı ve Flotasyon Tesisi Projesi ÇED Olumlu Kararı’nda rastgele bir formda hukuka ve mevzuata karşıtlık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır…”
Başsavcılık 12 profesörün hazırladığı bu rapor kapsamında görüşünü oluşturacak ve kararını açıklayacak.
NE OLDU
Erzincan’ın İliç ilçesinin Çöpler köyündeki altın madeni alanında 13 Şubat’ta meydana gelen heyelanda, dokuz emekçi toprak altında kaldı. İş makineleri ile yüzlerce işçinin katıldığı ve aylarca süren aramalar sonunda personellerin cansız vücutlarına ulaşıldı. Emekçiler gözyaşları ortasında toprağa verilirken, olayla ilgili başlatılan soruşturmada 9 kuşkulu tutuklandı, 2 kişi isimli denetim koşulu ile hür bırakıldı.
İliç madeni, Türkiye’nin toplam altın üretiminin üçte birini gerçekleştiriyor